Dźěći a młodostnych akiwěrować a podpěrać

      Kak wutworju doma wuknjenje spěchowacu atmosferu?

      Kak posudźuju derjeměće swojeho dźěsća?

      Kak wukładuju jeho rěč ćěła a što sam(a) wuprudźam?

      Kak móžu komunikaciske zamóžnosće swojeho dźěsća a wuměnu z druhimi spěchować?

      Kak móžu rěčne hry do wšědneho dnja swójby zapřijeć?

      Kak móže so skrućenje wědy z hru we wšědnym dnju stać?

      Kak wobchadźam z mylenjemi wuwića, na kotrež pola swojeho dźěsća tukam?

Kak wěm, što ty wěš?  W bilingualnej wučbje systematisce wěcnofachowu literalitu (Fachliteralität) wuwić - Model "Didaktiskeho žra za diskursy pozbudźowacu wěcnofachowu wučbu"

Wopisować, přirunować, rozjasnjeć, wuhódnoćeć, posudźować, diskutować, wopodstatnjeć atd. su, kaž w kóždej wěcnofachowej wučbje, tež w bilingualnej wučbje typiske šulerske aktiwity. Wone sej aktiwne kognitiwne a wosobinske rozestajenje z fachowymi informacijemi a prašenjemi w cuzej rěči žadaja (input, reorganizacija). Runočasnje dyrbja šulerki a šulerjo sami fachowe wuprajenja w tutej rěči formulować, zo bychu k zaměrej dóšli docpěli (zakónčenje, output). Pokazuje so potajkim, zo njemóže so we wučbje jeničce wo přiswojenje wědy a přiswojenje zamóžnosćow jednać. Z tym njedźělomnje zwjazana je kompetenca wjesć wěcnofachowy diskurs jako zakładne wuměnjenje za wuknjenje w šulskim/akademiskim konteksće a za wobdźělenje na žiwjenju w 21. lětstotku.

Na te wašnje planowana wučba ...

• staji wobsahi do konteksta, kotryž je za žiwjenje wuznamny,
• wuwiwa kompetency w jednanskim wobchadźe z wobsahami a wědu a hódnotami,
• staja awtentiske narokowe  situacije do srjedźišća, kotrež hodźa so wobdźěłać,
• produkuje wuknjenske produkty, kotrež hodźa so wuhódnoćić,
• spěchuje reflektowanje a metakognitiwne myslenje.

Impulsowy přednošk wěnuje so slědowacym prašenjam:

• Kak móžu eficientnu a efektiwnu wěcnofachowu wučbu planować, kotraž systematisce k wutworjenju wěcnofachoweje literality wjedźe?
• Kak zwěsću funkcionalne wuknjenske produkty?
• Kak zestajam nadawki, kotrež su šulerjej bliske a pozbudźowace za proces wuknjenja a za diskursy?
• Kak zwěsću a wuwiwam funkcionalne rěč podpěrowace systemy?
• Kak  móžu tute kwality pod wuměnjenjemi wšědneho dnja spušćomnje reprodukować?

Z toho so potom přewidne mnóstwo přenošujomnych principow za wuběranje a inscenowanje wučbneho předmjeta wotwodźuje. Tute “myslenske graty” so w modelu “Didaktiskeho žra za diskursy pozbudźowacu wěcnofachowu wučbu”  zjimaja a funkcionalnje na so poćahuja. Model bu prěnjotnje za wukubłanje a dalekubłanje w předmjeće geografija w Schleswigsko-Holsteinskej wuwity a wuspěšnje wupruwowany. Wón ma so tu hromadźe z flankěrowacymi modelemi jako myslenski grat za systematiske planowanje bilingualneje wučby předstajić, kotraž je na wěcnofachowu literalitu wusměrjena. 

Oliver Sesemann

Institut za wuwiwanje kwality na šulach Schleswigsko-Holsteinskeje

Oliver Sesemann je wukubłany wučer za jendźelšćinu a geografiju. Hižo wjele lět dźěła jako studijny nawoda a krajny fachowy poradźowar za předmjet geografija kaž tež jako krajny fachowy poradźowar za bilingualnu wučbu při Instituće za wuwiwanje kwality na šulach Schleswigsko-Holsteinskeje. Wón organizuje mjeztym 9. Krajny fachowy dźeń za bilingualnu wučbu.  

Rěč ćěła, empatija a respektowanje sobučłowjeka we wšědnym dnju wučerja

Wučerki a wučerjo posrědkuja wědu a woni činja to kóždy dźeń z pomocu metodow a dramaturgiskeho přihotowanja wobsaha. Dalši, runje tak wažny nadawk je, wćipnosć zbudźić a šulerjow a šulerki aktiwěrować, zo bychu nawuknyli ze sebje samych ćerpać. Zo by so tuta dowěra šulerja do sebje samoho sylniła, je namakanje indiwidualneho přistupa kóždemu šulerjej a kóždej šulerce wuměnjenje. To poradźi so wučerjam a wučerkam přez hódnoty kaž empatija a samsna runina a přez žiwu sebjeprezentaciju.

K tomu liči rěč ćěła runje tak kaž hłós a zaćuće za „rum wzać“ a „rum dać“.

Wuspěch wučbneje jednotki wowliwuje so tež přez komunikatiwne a ćěłorěčne kompetency. Abo hinak prajene: wobsahi móža bóle napjate być - hdyž so bjez žiwosće přednjesu, wotšaltuja tež najzwólniwiši připosłucharjo. Rěč ćěła, kotraž njeje reprezentatiwna, hektiske dychanje, dybawosć abo tendenca přespěšnje, přewótře, přemjelčo, přenjejasnje abo přepomału rěčeć, womučni druhich a da jich „preč poskać“ abo „preč hladać“. Dawaja techniki, z kotrymiž wučerjo a wučerki k prawemu wurazej dóńdu a přez to šulerki a šulerjow hišće bóle „docpěja“ hač dotal.

 -  Prezentacija njepředleži. -

Andrea Dufner

coach, trenarka za komunikaciju a ćělnu rěč z Freyburga (Unstrut) 

Andrea Dufner je załožerka a mějićelka agentury „přirodnje nawjedować“ [natürlich führen ©]. Ze swojim teamom koncentruje so na wuwiwanje nawjedowacych a coaching. Zaměr jeje dźěła je wuwiwanje awtentiskeje a přirodneje nawjedowanskeje kompetency.
Andrea Dufner ma dołholětne nazhonjenja z wšědnym dnjom nawjedowacych. Nimo toho je wjace hač 15 lět intensiwnje wuwučowała. Tak móžeše samostatny a jónkrótny dalekubłanski a coachingowy koncept nadźěłać. Tutón bazuje na cyłkownosći nawjedowanskich zamóžnosćow a wuraza a na zwisku mjez ćělnej prezencu a wobsahowym dźěłom.

Zhromadne wuknjenje w dobje inkluzije

Sylwija Šěnowa I René Jacławk

Serbski gymnazij Budyšin

Sylwija Šěnowa je wukubłana wučerka za serbšćinu, etiku a biologiju. Wona wuwučuje wot lěta 2005 na Serbskim gymnaziju Budyšin a je fachowa poradźowarka za seršćinu na gymnazijach.

René Jacławk je wukubłany wučer za stawizny a sport. Wot lěta 2003 skutkuje na Serbskim gymnaziju w Budyšinje a je wot lěta 2011 nawoda tutoho gymnazija.

Potencial a wužiwanje internetoweje strony www.soblex.de

W dźěłarničce předstajeja so zakłady a žórła kaž tež rozdźělne scenarije wužiwanja resursow internetoweje strony www.soblex.de. Móžnosće jeje wužiwanja w šulskim konteksće so z wobdźělnikami diskutuja. Žro poskitka pod www.soblex.de je morfologiski generator za hornjoserbšćinu. Wón twori zakład za prawopisnu kontrolu a je analytiski grat za serbske słowne formy, sady a teksty.

dr. habil. Sonja Wölkowa

Serbski institut z. t. Budyšin

Sonja Wölkowa je nawodnica rěčespytneho wotrjada Serbskeho instituta z.t. w Budyšinje. Wona studowaše pólsku rěč a literaturu na uniwersiće Adama Mickiewicza w Poznanju. K jeje dźěłowym wobłukam słušeja mjez druhim frazeologija, stilistika a leksikografija hornjoserbšćiny. Tučasnje nawjeduje přihot rěčneho internetoweho portala za hornjoserbšćinu. Do tutoho konteksta zarjadujetej so kwalitatiwny management a rozšěrjenje hornjoserbskeje awtomatiskeje prawopisneje kontrole, kotraž je pod www.soblex.de wozjewjena.

Hornjoserbšćina jako šulska a wobchadna rěč – wuwića a tendency

W dźěłarničce so wo rozdźělnych rěčnych registrach a wo jich róli w šulskim kubłanju diskutuje. Aktualne wuwićowe tendency w zwisku ze spisownej a wobchadnej, wšědnej a šulskej resp. swójbnej a kubłanskej rěču so předstajeja. Na zakładźe přikładow ze šulskeje praksy so wo rěčnych normach diskutuje a wo tym, što so jako zmylk hódnoći. Analyza zmylkow a wašnje korigowanja stej tohorunja temje dźěłarnički.

dr. Jana Šołćina

Serbski Institut z. t. Budyšin a Institut za sorabistiku Lipsk

Jako wědomostna sobudźěłarka Serbskeho instituta a docentka při Instituće za sorabistiku Lipšćanskeje uniwersity slědźi a wuwučuje dr. Jana Šołćina k slědowacym temam: • stawizny a přitomnosć hornoserbskeje spisowneje rěče • dwu- a wjacerěčnosć • bilingualne přiswojenje rěče • fachowa didaktika serbšćiny • didaktika bilingualneje wučby 

Kedźbliwosć a jeje wuznam za wuknjenje w šuli - kak ju trenować?

Wosebje w Americe a w Jendźelskej, ale tež w zapadnej Němskej, so kedźbliwosć dźeń a bóle w šulskej wokolinje zadomi. Wuwili su so wšelakore programy a wučerjo kaž tež šulerjo rozprawjeja wo dobrych wuskutkach: mjenje mylenjow a konfliktow, přijomniša wuknjenska atmosfera, wjace měra a wjesela. By kedźbliwosć tež našim serbskim šulam

tyła? Prjedy pak hač móžemy ju jako wučerjo šulerjam zbližić, dyrbimy ju sami za nas wotkryć a ju trenować. W tutej dźěłarničce zeznajomimy so ze wšelakorymi zwučowanjemi kedźbliwosće, kotrež hodźa so w krótkej a dlěšej formje jara jednorje do wšědneho dnja zatwarjeć a tohorunja (pozdźišo) ze šulerjemi w šuli přewjesć. Wšitcy su wutrobnje na kurs přeprošeni - znajomosće njejsu žane trěbne.

-  Prezentacija njepředleži. -

Dušan Šołta

swobodny docent für serbšćinu a meditaciju z Drježdźan

Dušan Šołta je wukubłany wučer za serbšćinu, chemiju a matematiku a dźěła jako docent za serbšćinu na Drježdźanskej Techniskej uniwersiće. Wot lěta 2012 do 2015 je w meditaciskim centrumje

Plum Village w Francoskej žiwy był a so do praksy kedźbliwosće zanurił. Po tym je wjele dalšich kursow, dźěłarničkow a dalekubłanje w zwisku z kedźbliwosću a meditaciju wopytał. W Drježdźanach přewjedźe kursy kedźbliwosće za studentow a šulerjow a je wotewrjenu meditacisku skupinu załožił.

Systematiske planowanje bilingualneje wučby, kotraž je na wěcnofachowu a rěčnu zdźěłanosć wusměrjena

Dźěłarnička nawjaza na prašenja impulsoweho přednoška:

• Kak móžu eficientnu a efektiwnu wěcnofachowu wučbu planować, kotraž systematisce k wutworjenju wěcnofachoweje literality wjedźe?
• Kak zwěsću funkcionalne wuknjenske produkty?
• Kak zestajam nadawki, kotrež su šulerjej bliske a pozbudźowace za proces wuknjenja a za diskursy?
• Kak zwěsću a wuwiwam funkcionalne rěč podpěrowace systemy?
• Kak  móžu tute kwality pod wuměnjenjemi wšědneho dnja spušćomnje reprodukować?

Wobdźělnicy zestajeja pod nawodom swójske plany wučby. Woni su prošeni, wotpowědne wučbne materialije jako zakład dźěła sobu přinjesć.

 -  Prezentacija njepředleži. -

Oliver Sesemann

Institut za wuwiwanje kwality na šulach Schleswigsko-Holsteinskeje

Oliver Sesemann je wukubłany wučer za jendźelšćinu a geografiju. Hižo wjele lět dźěła jako studijny nawoda a krajny fachowy poradźowar za předmjet geografija kaž tež jako krajny fachowy poradźowar za bilingualnu wučbu při Instituće za wuwiwanje kwality na šulach Schleswigsko-Holsteinskeje. Wón organizuje mjeztym 9. Krajny fachowy dźeń za bilingualnu wučbu.  

Aktiwěrowaca sebjeprezentacija a rěč ćěła zapřijace wuknjenske hry za wšědny wučerski dźeń

Workshop skići hłósny, komunikatiwny a ćělnorěčny trening. Přez praktiske zwučowanja dóstanu wobdźělnicy wěstosć we wobchadźe z nawuknjenym. Prašenja kaž

• “Kak móžu swoju sebjeprezentaciju wuhotować?”
• „Kak docpěju suwerenu móc hłosa a dźerženje ćěła?“ a
• „Kotre techniki móžu při tym tež swojim šulerkam a šulerjam posrědkować?“ abo
• „Kotre (ćělnorěčne) wotpinanje pomha koncentraciju zdźeržeć?“

namakaja w tutym workshopje pomocliwu wotmołwu. Wón sensibilizuje wobdźělnikow za wažnosć ćělnych instrumentow dychanje, hłós, gestika, mimika, dźerženje ćěła a derje artikulowane rěčenje. Tute su w swojej optimalnej formje pomocliwe a njeparujomne, runje tak kaž kreatiwna dramaturgija.

Zakładne prašenja k swójskemu a cuzemu zaznaću a přewinjenje zwučenych ćělnych a zadźerženskich mustrow su runje tak tema kaž komunikatiwne wuměnjenja, kotrež su za wuměnu trěbne. Nimo toho móža wobdźělnicy wuknyć, kak móža na přikład bojazliwym šulerjam a šulerkam pomhać, prezentniši być, a tež, kak we wučbje z mylenjemi wobchadźeja, kotrež wotběh wučby haća.

-  Prezentacija njepředleži. -

Andrea Dufner

coach, trenarka za komunikaciju a ćělnu rěč z Freyburga (Unstrut) 

Andrea Dufner je załožerka a mějićelka agentury „přirodnje nawjedować“ [natürlich führen ©]. Ze swojim teamom koncentruje so na wuwiwanje nawjedowacych a coaching. Zaměr jeje dźěła je wuwiwanje awtentiskeje a přirodneje nawjedowanskeje kompetency.
Andrea Dufner ma dołholětne nazhonjenja z wšědnym dnjom nawjedowacych. Nimo toho je wjace hač 15 lět intensiwnje wuwučowała. Tak móžeše samostatny a jónkrótny dalekubłanski a coachingowy koncept nadźěłać. Tutón bazuje na cyłkownosći nawjedowanskich zamóžnosćow a wuraza a na zwisku mjez ćělnej prezencu a wobsahowym dźěłom.

Zmylki jako struturěrowany planowanski zakład za dobyće indiwidualneho dohlada prawopisnych kompetencow jednotliweho šulerja

W dźěłarničce so metoda efektiwneho korigowanja zmylkow bliže předstaja, z pomocu kotrejež sej wučerjo spěšny a strukturowany dohlad do prawopisneje kompetency jednotliweho šulerja stworja. Tute systematiske postupowanje słuži tomu, zo zamóža wučerjo konkretny material za wotpowědnych šulerjow abo wotpowědne skupiny šulerjow zaměrnje zestajeć. Zdobom hodźi so z tutym postupowanjom za wšitkich na wuknjenskim procesu wobdźělenych bjezposrědnja transparenca wo indiwidualnych prawopisnych zamóžnosćach dźěsća docpěć.

-  Prezentacija njepředleži. -

Daniela Knoblichowa

Krajny zarjad za šulu a kubłanje 

Daniela Knoblichowa je fachowa wukubłanska wjednica w fachowej didaktice serbšćina a němčina při Wučenskim hamće za zakładnu šulu Krajneho zarjada za šulu a kubłanje (LaSuB), wotnožka Drježdźany. Nimo toho je fachowa poradźowarka za serbšćinu po koncepće 2plus a serbšćinu ISL (intensiwne wuknjenje rěče) při LaSuB, wotnožka Budyšin.

LRS – wosebite ćeže w čitanju a prawopisu

LRS (Lese- Rechtschreibschwäche) je wosebita forma wuknjenskich mylenjow, kotraž so wosebje wobmjezuje na přiswojenje čitanja a prawopisa. Samozrozumliwy wuskutkuje so falowace wukmanjenje w čitanju a prawopisu na wuwićowe perspektiwy a powšitkownu žiwjensku zdźěłanosć čłowjeka. Z psychologiskeho wida su w tutym zwisku wosebje tež wuskutki na powšitkownu wuknjensku motiwaciju a wuwiće sebjedowěry dźěsća wuznamne. Dźěłarnička ma zaměr, z šulsko-psychologiskeje perspektiwy wědu k móžnym přičinam LRS a k jeje rozeznawanju wot druhich wuknjenskich mylenjow sposrědkować. Maja so móžnosće pokazać, LRS jako wučer z časom spóznać a dźěćo wotpowědnje we wuknjenju podpěrować. Spóznać LRS pola dwurěčnych dźěći je wosebite wužadanje. Na zakładźe analyzoweje pomocy, kotraž je so wosebje za dźěło ze serbskimi zakładnymi šulerjemi wuwiła, maja so w dźěłarničce wosebitosće diagnostiki pola dwurěčnych dźěći diskutować.

dr. Jana Domelwa

Krajny zarjad za šulu a kubłanje

Dr. Jana Domelowa je diplomowa psychologowka a dźěła w referaće za podpěranske systemy při  Krajnym zarjedźe za šulu a kubłanje jako šulska psychologowka. K jeje nadawkam słuša diagnostika a poradźowanje za šulerjow, staršich a pedagogow k prašenjam šulskeho wuwića, wuknjenskich a zadźerženskich mylenjow.

Explainity – Kak ze šulerjemi rozkładowanske wideja nadźěłamy

“Explainity education-projekt” je po wuprajenju wobhospodarjow webstrony www.explainity.de/education-project/ přinošk k runoprawnemu přistupej ke kubłanju. Jich narok je kompleksne temy zjednorjeć a wšitkim spřistupnjeć. Metoda “explainity” skića mnohostronske móžnosće za diferencowanu wučbu a kreatiwne rozestajenje z wučbnymi wobsahami. Papjera, nožicy, čorny pisak a dobre ideje su trjeba, zo by stawizna za rozkładowace widejo w ramiku šulskeje wučby nastała. Kompleksne wobsahi rozklučować a na kreatiwne wašnje sobušulerjam prezentować, je narok a runočasnje pohon tuteje metody. Šulerki a šulerjo wuwiwaja a skrućuja w samostatnym skupinskim dźěle swoju wěcnu, socialnu a medijowu kompetencu. Na zakładźe konkretnych přikładow maja wobdźěleni na dźěłarničce metodu “explainity” zeznać a nałožować. Prošu přinjesće sej Waš smartphone sobu.

Diana Šołčina I Beno Hojer

Serbska wyša šula „Michał Hórnik“ Worklecy

Diana Šołćina je wukubłana wučerka za stawizny a sport. Wona wuwučuje na Serbskej wyšej šuli “Michał Hórnik” Worklecy nimo toho towaršnowědu a skutkuje po wotpowědnym dalekubłanju jako poradźowaca wučerka.

Beno Hoyer je wukubłany wučer za stawizny a nabožinu. Wón wuwučuje na Serbskej wyšej šuli “Michał Hórnik” Worklecy nimo toho towaršnowědu.