L1, L2, L3 … wjacerěčnosć za wuknjenje strategisce wužić

Strategisce – taktisce – mudrje: rěče přirunować – rěče wotkrywać

 Štóž je nimo swojeje maćeršćiny (L1) hižo druhu rěč abo prěnju cuzu rěč (L2) wuknył, ma wjetši repertoire rěčnych parametrow, wuknjenskich strategijow a metarěčneje wědy k dispoziciji, štož móže jemu nawuknjenje dalšich cuzych rěčow (L3) wolóžić. Wosebje w typologisce bliskich přiwuznych rěčach skića so móžnosće za pozitiwny transfer. W prěnim dźělu přednoška so pokaza, w kotrych wobłukach maja wuknjacy ze serbskorěčnymi znajomosćemi lěpšiny při zrozumjenju dalšich (słowjanskich) rěčow. W druhim dźělu dźe wo rěče přesahowacy potencial transfera, kotryž hodźi so při wotpowědnym wuwědomjenju tež při wuknjenju wšelakich šulskich cuzych rěčow we wobłuku cyłkowneho rěčneho curriculuma zwužitkować. 

prof. dr. Grit Mehlhorn

Institut für Slavistik Universität Leipzig

Prof. Grit Mehlhorn je wot měrca 2007 profesorka za didaktiku słowjanskich rěčow při Insituće za slawistiku Lipšćanskeje uniwersity. Do toho běše wona junior-profesorka za němčinu jako cuza rěč při Instituće za rěč a komunikaciju Techniskeje uniwersity Berlin.

Wot 1992 hač do 1997 studowaše Grit Mehlhorn wuchodnu slawistiku, nałožowanu rěčnu wědomosć, wuchodo- a južnoeuropske wědomosće na Lipšćanskej uniwersiće a na uniwersiće Tarasa Ševčenka w Kiewje (Ukraina) a pozdźišo w natwarjacym studiju němčinu jako cuzu rěč na Herderowym instituće Lipšćanskeje uniwersity.

Kak wěm, što ty  wěš? do I know you know?  W bilingunalnej wučbje systematisce wěcnofachowu literalitu (Fachliteralität) wuwić -

Model "Didaktiskeho žra za diskursy pozbudźowacu wěcnofachowu wučbu"

Wopisować, přirunować, rozjasnjeć, wuhódnoćeć, posudźować, diskutować, wopodstatnjeć atd. su, kaž w kóždej wěcnofachowej wučbje, tež w bilingualnej wučbje typiske šulerske aktiwity. Wone sej aktiwne kognitiwne a wosobinske rozestajenje z fachowymi informacijemi a prašenjemi w cuzej rěči žadaja (input, reorganizacija). Runočasnje dyrbja šulerki a šulerjo sami fachowe wuprajenja w tutej rěči formulować, zo bychu k zaměrej dóšli docpěli (zakónčenje, output). Pokazuje so potajkim, zo njemóže so we wučbje jeničce wo přiswojenje wědy a přiswojenje zamóžnosćow jednać. Z tym njedźělomnje zwjazana je kompetenca wjesć wěcnofachowy diskurs jako zakładne wuměnjenje za wuknjenje w šulskim/akademiskim konteksće a za wobdźělenje na žiwjenju w 21. lětstotku.  

Oliver Sesemann

Institut za wuwiwanje kwality na šulach Schleswigsko-Holsteinskeje

Oliver Sesemann je wukubłany wučer za jendźelšćinu a geografiju. Hižo wjele lět dźěła jako studijny nawoda a krajny fachowy poradźowar za předmjet geografija kaž tež jako krajny fachowy poradźowar za bilingualnu wučbu při Instituće za wuwiwanje kwality na šulach Schleswigsko-Holsteinskeje. Wón organizuje mjeztym 9. Krajny fachowy dźeń za bilingualnu wučbu.  

Registrowa kompetenca - serbska šulska wobchadna rěč w předmjeće serbšćina a we fachowowěcnej wučbje  

Bohatosć serbšćiny pokazuje so mjez druhim we wšelakorosći nałožowanja rěčnych wariantow, t.r. w indiwiduelnej wjacerěčnosći jeje rěčnikow. W kubłanskim wobłuku so dotal na sposrědkowanje spisowneje rěče wobmjezujemy. We wšědnym dnju pak šulerjo hinak mjez sobu rěča hač we formelnych situacijach. Tole jenož za wučbu serbšćiny konsekwency nima, ale tež za bilingualnu wěcnu resp. fachowu wučbu. Tohodla maja so w dźěłarničce rozdźěle mjez serbskej wobchadnej a šulskej rěču kaž tež mjez rěčanej a pisomnej formu pomjenować. Sylnišo hač dotal měło so w šulskej wučbje systematizowanje registroweje kompetency zwučować: Kotra rěčna warianta ma so w kotrej komunikaciskej situaciji nałožować a što su rěčne rozdźěle mjez woběmaj registromaj?

dr. Jana Šołćina

Serbski Institut z. t. Budyšin a Institut za sorabistiku Lipsk

Jako wědomostna sobudźěłarka Serbskeho instituta a docentka při Instituće za sorabistiku Lipšćanskeje uniwersity slědźi a wuwučuje dr. Jana Šołćina k slědowacym temam: • stawizny a přitomnosć hornoserbskeje spisowneje rěče • dwu- a wjacerěčnosć • bilingualne přiswojenje rěče • fachowa didaktika serbšćiny • didaktika bilingualneje wučby 

"Zwěsćenje rěčneho stawa w serbšćinje -  8. lětnik"

Manuela Smolina I Jadwiga Kaulfürstowa

Rěčny centrum WITAJ

 - Dźěłarnička njeje so wotměła. - 

 Kedźbliwosć a jeje wuznam za wuknjenje w šuli – kak ju trenować?

Wosebje w Americe a w Jendźelskej, ale tež w zapadnej Němskej, so kedźbliwosć dźeń a bóle w šulskej wokolinje zadomi. Wuwili su so wšelakore programy a wučerjo kaž tež šulerjo rozprawjeja wo dobrych wuskutkach: mjenje mylenjow a konfliktow, přijomniša wuknjenska atmosfera, wjace měra a wjesela. By kedźbliwosć tež našim serbskim šulam tyła? Prjedy pak hač móžemy ju jako wučerjo šulerjam zbližić, dyrbimy ju sami za nas wotkryć a ju trenować. W tutej dźěłarničce zeznajomimy so ze wšelakorymi zwučowanjemi kedźbliwosće, kotrež hodźa so w krótkej a dlěšej formje jara jednorje do wšědneho dnja zatwarjeć a tohorunja (pozdźišo) ze šulerjemi w šuli přewjesć. Wšitcy su wutrobnje na kurs přeprošeni - znajomosće njejsu žane trěbne.

- Dźěłarnička je so bjez prezentacije wotměła. -

Dušan Šołta

swobodny docent für serbšćinu a meditaciju z Drježdźan

Dušan Šołta je wukubłany wučer za serbšćinu, chemiju a matematiku a dźěła jako docent za serbšćinu na Drježdźanskej Techniskej uniwersiće. Wot lěta 2012 do 2015 je w meditaciskim centrumje

Plum Village w Francoskej žiwy był a so do praksy kedźbliwosće zanurił. Po tym je wjele dalšich kursow, dźěłarničkow a dalekubłanje w zwisku z kedźbliwosću a meditaciju wopytał. W Drježdźanach přewjedźe kursy kedźbliwosće za studentow a šulerjow a je wotewrjenu meditacisku skupinu załožił.

Inspektor Lupas přepytuje - pój a slědź sobu! Na motiwaciju a čitansku kompetencu wusměrjenametoda zhromadneho wobdźěłanja slědźerskich nadawkow 

We dźěłarničce předstaja a wupruwuja so na zakładźe teamoweho wobdźěłanja wuzwoleneho teksta strategije k samostatnemu planowanju a k samostatnej regulaciji swójskich wuknjenskich procesow šulerjow. Při zhromadnym přeběhu teamoweje struktury wuswětla so strategije dobreje wuknjenskeje klimy, skutkowneje motiwacije a koncentracije. Dale zwučuja so techniki k wobstaranju, předźěłanju a ke korekturje čitanskich informacijow. Wosebje interpretacija čitaneho, reflekciska rozmołwa a wěcna diskusija steja w srjedźišću dźěłarnički. Wobdźělnikam předstaja a spřistupnja so zdobom načasne kooperaciske a komunikaciske techniki wotewrjeneje wučby serbšćiny 2+.

- Dźěłarnička je so bjez prezentacije wotměła. -

Daniela Knoblichowa

Krajny zarjad za šulu a kubłanje 

Daniela Knoblichowa je fachowa wukubłanska wjednica w fachowej didaktice serbšćina a němčina při Wučenskim hamće za zakładnu šulu Krajneho zarjada za šulu a kubłanje (LaSuB), wotnožka Drježdźany. Nimo toho je fachowa poradźowarka za serbšćinu po koncepće 2plus a serbšćinu ISL (intensiwne wuknjenje rěče) při LaSuB, wotnožka Budyšin.

Nadźěłanje serskorěčnych kubłanskich medijow a jich wužiwanje w šuli

Wolfram Wiezorek

Medijowy pedagogiski centrum Budyšin

 - Dźěłarnička njeje so wotměła. - 

Teamteaching po standardach a w praksy

Dźěłarnička nawjaza na dźěłarničku Teamteaching - móžnosće a hranicy z lěta 2017 a bazuje tohorunja na publikaciji Kerstena Reicha a Meike Kricke "Teamteaching - eine Kultur des Lehrens und Lernens". W dźěłarničce předstajeja so přikłady teamteachinga z praksy, wosebje nastupajo zhromadne zrozumjenje teamteachinga, planowanje, přewjedźenje a refleksija zhromadneho wuwučowanja. Na tutym zakładźe diskutuja so wuzwolene standardy teamteachinga, kotrež měli na serbskich šulach měritko profesionelneje praksy być.

Diana Šołčina I Beno Hojer

Serbska wyša šula „Michał Hórnik“ Worklecy

Diana Šołćina je wukubłana wučerka za stawizny a sport. Wona wuwučuje na Serbskej wyšej šuli “Michał Hórnik” Worklecy nimo toho towaršnowědu a skutkuje po wotpowědnym dalekubłanju jako poradźowaca wučerka.

Beno Hoyer je wukubłany wučer za stawizny a nabožinu. Wón wuwučuje na Serbskej wyšej šuli “Michał Hórnik” Worklecy nimo toho towaršnowědu.